Sport en spel – de spelende mens is van alle tijden

In de geschiedenis van de mensheid heeft de spelende mens, homo ludens, altijd een rol gehad. Maar de betekenis van sport en spel is in de geschiedenis heel verschillend geweest. Alhoewel we vele voorbeelden kennen uit het (verre) verleden, hebben sport en spel pas in de 19e eeuw maatschappelijke erkenning gekregen en werden de eerste sportorganisaties opgericht. Maar wat is nu eigenlijk het verschil tussen sport en spel?

Een korte zoektocht op internet levert direct een veelheid aan definities, die elkaar veelal deels of geheel tegenspreken. Moeilijk om daar echt wat van te maken, maar om voor dit artikel toch enig houvast te hebben, hanteren we de volgende stellingen, afkomstig van Wikipedia. Een spel is een activiteit, buiten de gewone dagelijkse bezigheden, waaraan een of meer mensen deelnemen, als vermaak en/of om een of meer vaardigheden of talenten ten volle te benutten of te vergroten. Een sport kan omschreven worden als een fysieke krachtmeting, een fysiek spel of denkspel dat op reglementaire wijze in competitieverband of recreatief gespeeld kan worden. Ook hier zien we nog steeds veel overlap, waarbij het fysieke aspect misschien wel het meest onderscheidende element is. Maar wat dan te doen met denksporten? Kortom, misschien moeten we het onderscheid wel helemaal niet maken.

Olympische Spelen of Sporten?

In de Romeinse oudheid werd de term ‘Brood en spelen’ al gehanteerd om het volk te geven wat het meest noodzakelijk was om opstanden te voorkomen. De romeinse arena’s, zoals het beroemde Colosseum in Rome, zaten altijd vol met duizenden supporters van de gladiatoren, die daar hun competitiewedstrijden speelden. Wel op leven en dood en dat is tegenwoordig gelukkig wel anders, alhoewel enig geweld in de nationale en internationale voetbaltempels ook niet geheel ongewoon is. Ook bij de oude Grieken was sport en competitie niet ongewoon, alhoewel het net als bij de Romeinen vaak gebaseerd was op strijd en vechtkunst. En daar hebben we in aangepaste vorm wel onze Olympische Spelen aan overgehouden. Let op: we noemen het spelen, maar het gaat over sporten.

Vrijetijdsbesteding

Sport en spel is dus van alle tijden, variërend van een heerlijke vrijetijdsbesteding voor de miljoenen amateursporters in de wereld tot de zwaar getrainde professionals, waarvan we de competities allemaal met veel plezier naar kijken. Toch is daar alleen al in mijn mensenleven heel veel in veranderd. Vroeger was het simpel: spelen deed je op straat en soms was dat net sporten, zoals voetbal of tikkertje. Spelletjes deed je binnen met het gezin of met vriendjes. En als je ‘echt’ wilde sporten ging je naar de club, of dat nu zwemmen, atletiek, hockey, turnen, voetbal of volleybal was. En we deden dat allemaal om onszelf en elkaar te vermaken, vrijetijdsbesteding dus.

Competities met onszelf

Dat eenvoudige landschap is beginnend aan het einde van de vorige eeuw wel sterk veranderd. Nieuwe maatschappelijke aspecten gingen ook een rol spelen, waarbij gezondheid en bewegen steeds meer op de voorgrond traden. Sporten was niet alleen meer leuk, maar ook noodzakelijk om fit en op gewicht te blijven, met als gevolg dat duizenden mensen de nieuw aangelegde trimbanen gingen bezoeken. Deze trend zet zich nu nog steeds door, waarbij opvalt dat het noodzakelijk geachte bewegen steeds individueler uitgevoerd wordt. We hebben daar ook steeds meer persoonlijke hulpmiddelen bij, zowel in de vele sportscholen met alle denkbare apparaten om jezelf fysiek te ‘pijnigen’ als met een keur aan gezondheidsapps met stappentellers en calorieënmeters. We hebben tegenwoordig continu een competitie met onszelf te voeren en of dat nu allemaal zo leuk is?

‘Digitaal sporten’

Een geheel andere trend heeft alles te maken met de digitalisering van onze wereld. Sport en spel kan in alle aspecten nu ook via een schermpje worden beleefd. Of het nu gaat om het digitaal bijwonen van sportevenementen of het zelf uitvoeren van sport en spelletjes, het aanbod is overweldigend. Met een heel groot voordeel: je hoeft niet meer van de bank af, kan lekker lui blijven zitten. Dat is overigens meteen ook het grootste nadeel: we moeten op andere manieren en momenten die beweging toch weer ergens krijgen.

‘Digitaal sporten’ Een geheel andere trend heeft alles te maken met de digitalisering van onze wereld. Sport en spel kan in alle aspecten nu ook via een schermpje worden beleefd. Of het nu gaat om het digitaal bijwonen van sportevenementen of het zelf uitvoeren van sport en spelletjes, het aanbod is overweldigend. Met een heel groot voordeel: je hoeft niet meer van de bank af, kan lekker lui blijven zitten. Dat is overigens meteen ook het grootste nadeel: we moeten op andere manieren en momenten die beweging toch weer ergens krijgen.

Allereerst met bestaande en nieuwe soorten sportvoorzieningen. De eerste sportscholen zijn al gesignaleerd bij de verblijfsrecreatie, veelal gecombineerd met verschillende wellnessvoorzieningen, een aantrekkelijk en bloeiend geheel. Maar natuurlijk blijven ook de buitensportmogelijkheden aantrekkelijk, nu ook met relatief nieuwe vormen, zoals padelbanen, pumptracks en verschillende beachsportmogelijkheden. Daarnaast blijft het een uitgelezen kans om op de toch al aanwezige sportfaciliteiten voor gasten activiteiten te organiseren, variërend van een zomers beachvolleybaltoernooi tot en met zelf uitgezette wandel-, fiets- of avonturentochten.

Samenwerken

Een speciale categorie betreft de organisatie van sportevenementen voor meer dan alleen de eigen gasten. Gastheer zijn van een nationaal toernooi of een Nederlands Kampioenschap trekt veel meer publiek, draagt enorm bij aan de eigen naamsbekendheid en daagt gasten ook uit om zelf in beweging te komen. Veel kleinere sportbonden of koepelorganisaties van minder bekende sporten zoeken aantrekkelijke locaties om hun sport te promoten en voor een groot publiek te brengen. Samenwerking kan hierbij tot heel mooie resultaten leiden. Wat bijvoorbeeld te denken van het hosten van een Eredivisie Beachvolleybal toernooi. Of het organiseren van een Nederlands Kampioenschap op de nieuwe superslides bij DX Adventures of Fun Beach.

Creatief & interactief

En tot slot kunnen we niet heen op de innovaties op sport- en spelgebied, welke veelal met digitalisering te maken hebben. De afgelopen corona periode heeft de ontwikkeling van veel digitale spelen enorm geholpen, omdat we fysiek niet veel konden. Maar ook daarvoor was de trend naar een combinatie van digitale en fysieke spelen al in gang gezet. Interactieve games voor binnen en buiten zijn al op vele plaatsen te vinden en worden vooral door de jeugd zeer gewaardeerd. Een echt interactief spel is veel meer dan het simpelweg toevoegen van licht, geluid of een puntenschermpje. Actie en reactie worden ermee gestimuleerd en de keuze in verschillende spelvormen kan door de deelnemers zelf gemaakt worden. Juist de groepen die niet gemakkelijk uit zichzelf bewegen, worden verleid om toch in beweging te komen.

Topgolf is nog relatief onbekend in Nederland. Wellicht heeft u al eens een Topgolf ervaring opgedaan in het Verenigd Koninkrijk of in Duitsland, waar in 2021 een nieuwe Topgolf-locatie in Oberhausen werd geopend. Topgolf (Entertainment Group) is een wereldwijd sportentertainment bedrijf met het hoofdkantoor in Dallas, en vestigingen in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Australië, Mexico en de Verenigde Arabische Emiraten. Het is, in tegenstelling tot het traditionele golf, zeer laagdrempelig. Eerlijk gezegd voelt het alsof je naar een golfversie van een bowlingbaan gaat.

‘Gameification’ van golf

Hoe het werkt! Je reserveert een ‘bay’ (baai), ofwel een privé driving range met ‘tee’, een bedieningspaneel waar de golfballen uitrollen, muziek, snacks, drankjes en games. Deze bay is een geheel overdekt met een open ruimte naar het veld en er kunnen zes personen tegelijk in spelen. Alle spelers in een bay vullen hun naam in op de display en kiezen een spel. Iedere speler krijgt vervolgens 3 ballen (per beurt) die mogen worden afgeslagen op een groot veld met meerdere cirkels, omgeven door netten van 52 meter hoog. Topgolf is feitenlijk de ‘gameification’ van golf, want elke bal die je slaat, wordt gemeten. De ballen hebben sensoren die kunnen volgen hoe dicht een bal bij een target (cirkel) op het veld komt en hoe ver de bal reist. De score wordt vervolgens op het scherm gecommuniceerd en gedeeld in je groep (competitie!).

Topgolf; hoe het allemaal begint

Topgolf is opgericht in 2000 in England door de tweelingbroers Jolliffe, beiden enthousiaste golfspelers, op zoek naar een manier om hun spel te verbeteren. Ze ontworpen de gepatenteerde ‘Protracertechnologie’ voor het volgen van golfballen, door middel van een chip in een golfbal. Op basis van de goede statistieken en reviews die hun eerste lokatie Watford, net buiten London, opleveren, besluit de tweeling dat ze het concept in de VS willen lanceren. In eerste instantie ziet de Amerikaanse partner Richard Grogan er niets in, maar tijdens een bezoek aan Topgolf VK, raakt hij overtuigd, omdat hij een Indiase grootmoeder in volle sari met haar kleinkinderen de ballen ziet afslaan. Hij koopt de Amerikaanse licentie voor Topgolf en opent de eerste Amerikaanse locaties in DC, Chicago en Dallas (2005-2007).

Optimalisering

In eerste instantie loopt het geen storm, enerzijds vanwege aanloopproblemen, maar anderzijds omdat Topgolf niet voor vol wordt aangezien (fail in de marketing boodschap). Grogan optimaliseert het Topgolf concept door er een evenementenruimte, een uitgebreide keuken, restaurants, muziek en games aan toe tevoegen, waardoor lokaties 3 tot 4 keer zo groot worden als het origineel. Tevens brengen enthousiaste werknemers van Topgolf een ander geluid, ze gaan oa. de straat op met simpele sandwichborden en dit wekt de nieuwsgierigheid op bij de doelgroep, hetgeen uiteindelijk resulteert in wachtrijen voor Topgolf Dallas. Daarna gaat het in een opwaartse spiraal voor Topgolf. Ondersteund door televisieseries waarbij teams strijden om het beste topgolf team en een eigen Topgolf youtube kanaal waaraan prominenten meewerken, geniet het concept nu ongekende popuraliteit en mag ze wereldwijd zo’n 25 miljoen mensen, jong en oud, per jaar verwelkomen. De achterliggende Protracer-techniek, voor het volgen van golfballen, is inmiddels vervangen door de camera-gebaseerde ‘Toptracer-technologie’. In oktober 2020 kondigt het beursgenoteerde Callaway Golf aan dat het Topgolf wil overnemen, waarbij de fusie in maart 2021 een feit is.

Integratie met lokale cultuur

Inmiddels bestaat het concept al ruim 20 jaar en heeft het een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Topgolf UK is nu onderdeel van Topgolf International (VS) en beschikt de totale Topgolf Entertainment Group over 76 lokaties in 4 werelddelen; Amerika, Australië/Oceanië, Azië en Europa (en met nog 9 locaties in de pijplijn), waaronder flagships, lokaties in eigendom (mn VK), joint ventures en franchise venues. Bij internationale samenwerking is het aan de franchisenemer om er een ultieme sport- en entertainmentbeleving neer te zetten met de integratie van de lokale cultuur, gastprofielen en zakelijke omgeving. Voor de samenwerking met Australië (2018) werd een joint venture contract getekend met Village Roadshow Theme Parks, een gerenomeerde leisuregroup op dit continent. Topgolf Dubai werd in december 2020 geopend en heeft 96 bays. Het concept is naar Dubai gehaald door Dubai Golf, een divisie van Wasl Asset Management Group. En onlangs werd een nieuwe Topgolf lokatie geopend in Oberhausen, waarmee Europa haar eerste lokatie, naast de VK, te pakken heeft. Topgolf Oberhausen wordt gerund door Greenreb, een franchise partner van de Topgolf Entertainment Group. De ‘look’ van Topgolf qua concept, de gelaagde bay faciliteit (huisvesting), de A-locatie en communicatiemiddelen is overal hetzelfde, de ‘feel’ is aangepast aan de lokale cultuur, zoals het menu, de klimaatbeheersing in de bay, de prijs en het interieur. De meeste Topgolf lokaties hebben een capaciteit van 90-102 bays, elke baai heeft ruimte voor 6 personen.

Games, het succes van Topgolf

Topgolf bevindt zich op het snijvlak van sport en entertainment inclusief hightech golfspel waar iedereen van kan genieten. Dit komt mede door de diverse games die mogelijk zijn. The ‘Topgolfer’ wordt voornamelijk gebruikt om te trainen, maar bijvoorbeeld ‘Angry birds’, ‘closest to the hole’ en ‘Jewel Jam’ zijn erg populair onder families met kinderen. Je kunt zelfs spelen op een virtuele (populaire) golfbaan, zoals Pebble Beach en Spanish Bay. En dit alles in combinatie met een uitstekende keuken, klimaatgestuurde bays en opzwepende muziek, wat het maakt tot een perfect familie- of groepsuitje of business event. Bijkomend voordeel is, dat Topgolf in principe 365 dagen per jaar gespeeld kan worden door het binnen/buiten concept.

Business event Dubai

In Dubai organiseerden wij een netwerkborrel tijdens de inspiratiereis Dubai van 13 t/m 17 maart jl. Het doel was om de deelnemers aan de reis in contact te brengen met Nederlandse expat (leisure) ondernemers in Dubai op een ongedwongen en speelse manier. Met 18 personen, verdeeld over 3 bays, hadden we een geslaagd event. Goedkoop is het niet, we betaalden ruim 1000 euro voor 2 uur spelen inclusief hapjes en drankjes (in Dubai is de alcohol extreem duur). We weten enkele reacties van spelers te ontlokken. Zo vindt één deelnemer dat het een top-lokatie is voor een gezellige netwerkbijeenkomst, dat de games erg afwisselend zijn en het digitale scorebord een ‘state-of-the-art’. Een andere deelnemer stemt hiermee in, maar vindt het een nadeel dat door de layout van de bay, de netwerkborrel verdeeld wordt in 3 groepen van 6 spelers, waardoor je eraan moet denken (in het enthousiasme van het spel) om te wisselen van spelers. Maar bij welk netwerkevent spreek je wel alle deelnemers? De laatste deelnemer die we hierover spreken vindt het een mooie innovatieve toevoeging aan de edele golfsport en tegelijk weer een belevenis die je met vrienden, collega’s of familie kunt delen!

Topgolf in Nederland

Topgolf hebben we in Nederland nog niet, maar er zijn wel een paar drivingranges die een Topgolf-ervaring op kleine schaal aanbieden. Zo is op Golfbaan Prise d’Eau in Tilburg op 24 afslagplaatsen de technologie van TopTracer geïnstalleerd. Ook Golfcentrum Roosendaal, Golfcentrum Amsteldijk, Golfcentrum Noordwijk en de Noord-Nederlandse Golf & Country Club (NNG&CC) bieden de Toptracer-technologie. De techniek maakt het mogelijk om, naast het meten van je prestaties, samen te oefenen en spelen. Voor de jongere generatie die is opgegroeid met digitale middelen, is het plaatsen van een vlag op de baan als target, gewoonweg niet meer voldoende. Deze ‘gameification’ van golf maakt het spel interactief en daarom aantrekkelijk voor golfers van alle leeftijden en niveaus.