Duurzame waterrecreatie van parkeerplek naar verblijfsplek

De watersportsector staat voor een grote uitdaging: hoe maken we jachthavens en vaargebieden niet alleen aantrekkelijker, maar ook duurzamer? Terwijl de verblijfsrecreatie al jaren vooroploopt met maatwerk en comfort, blijft de watersportsector vaak steken in technische faciliteiten en standaardoplossingen. In dit interview deelt Rob Vrolijks, watersportexpert en bedenker van Havens à la Carte, zijn visie op de toekomst van waterrecreatie. Hij belicht trends zoals elektrisch varen, samenwerking tussen overheden en ondernemers, en internationale voorbeelden die Nederland kunnen inspireren. Hoe zorgen we ervoor dat jachthavens veranderen van parkeerplek naar verblijfsplek – en hoe kunnen we onze unieke waterkaart benutten als duurzaam toeristisch visitekaartje? ik sprak hierover met Rob Vrolijks, watersport expert en initiatiefnemer van onder meer Havens à la Carte.

Duurzaamheid in de jachthaven: keuzes en kansen

Volgens Vrolijks heeft de watersportsector veel te leren van de verblijfsrecreatie. “In dertig jaar is de kampeersector getransformeerd van een basisproduct naar een veelzijdig aanbod. De jachthavens zijn daarentegen nog te veel gericht op de technische kant: ligplaatsen en faciliteiten die voor iedereen gelijk zijn,” stelt hij. Vrolijks pleit voor maatwerk: “Havens moeten individuele keuzes bieden qua comfort, service en duurzaamheid, zoals duurzame energievoorzieningen op ligplaatsniveau.”

Duurzaamheid is al een thema, met bijvoorbeeld het groeiend aantal Blauwe Vlaggen en de aandacht voor duurzame materialen. Toch ziet Vrolijks ruimte voor verbetering. “Duurzaamheid wordt vaak gekoppeld aan elektrisch varen, maar het vervangen van een motor die nog goed functioneert is niet per se duurzaam. Het knelpunt zit vaker bij de energie-infrastructuur van havens. Met slim energiemanagement, bijvoorbeeld opladen op momenten dat er veel wind- of zonne-energie beschikbaar is, kunnen havens een flinke slag slaan.”

Van parkeerplek naar verblijfsplek

De rol van jachthavens verandert: van vertrekpunt naar verblijfsplek. Vrolijks licht toe: “Steeds meer mensen overnachten in hun boot of op de wal. Dit vraagt om betere voorzieningen, service en een hogere verblijfskwaliteit. Maatwerk per ligplaats zorgt bovendien voor lager energieverbruik en bewuster gebruik. En aantrekkelijke havens zorgen ervoor dat mensen minder vaak wegvaren, wat de impact op natuurgebieden vermindert.”

Een belangrijke trend ziet hij in het toenemende gebruik van boten als dagboot. “Mensen varen korter en minder ver. Dit maakt elektrisch varen aantrekkelijker, zeker in combinatie met de trend van bootdelen of huren. Elektrisch varen vraagt bovendien minder onderhoud, is stiller, schoner en vriendelijker voor natuurgebieden.”

Innovatie en samenwerking als sleutel

Met Havens à la Carte ontwikkelt Vrolijks instrumenten om keuzes en scenario’s voor jachthavens inzichtelijk te maken. “Door keuzes zichtbaar te maken en eenvoudig uit te leggen, ontstaat er een brug tussen watersporters, beleidsmakers en ondernemers. Zo kun je gezamenlijk werken aan een toekomstvisie voor een haven, stad of vaargebied waarin duurzaamheid een vanzelfsprekend onderdeel is.”

Samenwerking tussen overheden, bedrijven en gebruikers is cruciaal. “Watersport is bij uitstek een sector waar die samenwerking noodzakelijk is. Overheden moeten niet te solistisch opereren, en bedrijven moeten oog hebben voor de bredere belangen van de overheid en omgeving. Op gebiedsniveau werken aan een gezamenlijke visie is de basis.”

Inspiratie uit binnen- en buitenland

Vrolijks noemt Kopenhagen als inspirerend voorbeeld. “Daar is water een integraal onderdeel van de openbare ruimte, met zwemplekken, wandelroutes over steigers en trapjes naar het water. Dat vraagt lef en investeringen, maar levert een bruisende en toegankelijke waterkant op.”

Ook haalt hij de narrowboats in Engeland aan: “Vroeger werden die kleine vrachtscheepjes gebruikt als woonruimte voor de armsten. Nu vormen ze een uniek toeristisch vaarproduct, met kleurrijke schepen en een bijzondere sfeer. Zulke initiatieven brengen nieuwe vormen van watersport, vragen om andere voorzieningen en zorgen voor levendigheid op het water.”

Toekomstvisie: een veelzijdige en duurzame sector

Over tien tot vijftien jaar voorziet Vrolijks een sector waarin nieuwe generaties watersporters de rol van de oudere garde overnemen. “Zij zullen kiezen voor duurzamere opties, zoals elektrische boten en gedeeld eigendom. Dat is deels wensdenken, want de verkoop van snelle motorboten blijft sterk. Daarom is zonering cruciaal: hardvaren moet kunnen waar het weinig impact heeft op natuur en andere gebruikers.”

De grootste uitdaging is volgens hem het verjongen van de sector. “We moeten nieuwe concepten ontwikkelen die aansluiten bij verschillende levensfasen, zoals verhuur en gedeeld gebruik. Nederland heeft met zijn unieke waterkaart – van oude trekvaarten tot rivieren en afgesloten zeearmen – een ongekend veelzijdig aanbod. Dat biedt enorme kansen voor duurzame waterrecreatie, zowel voor Nederlandse als buitenlandse gasten.”

Auteur: RICHARD OTTEN