De veranderende recreatiemarkt: inzichten en visie van Peter van der Schans

Peter van der Schans is een bekende naam in de Europese vrijetijdssector. Na een veelzijdige loopbaan bij parken als Toverland, Keukenhof en Pathé, bekleedt hij nu de rol van Vice President EMEA bij IAAPA, de internationale branchevereniging voor attractieparken en verwante sectoren. In dit openhartige interview blikken we met hem terug op zijn carrière, bespreken we de actuele uitdagingen in de sector en kijken we vooruit naar wat de toekomst brengt. Een gesprek over duurzaamheid, diversiteit, innovatie, groei en de onverminderde magie van pretparken.

Van attractiemedewerker tot internationale spil: hoe zag jouw carrièrepad eruit?

“Ik begon als zestienjarige bij Six Flags Holland. Het was een eerste kennismaking met de branche, en ik wist meteen: dit is een wereld waar ik me thuis voel. Daarna volgde een leerzame stage bij Disney, die me voor het eerst een kijkje gaf in hoe grootschalige en professionele pretparkoperaties werken. Vervolgens werkte ik bij Slagharen, Keukenhof, Toverland, Pathé en Dierenrijk. Elk van die plekken had z’n eigen dynamiek. Vooral Toverland was een enorme leerschool. Toen ik daar begon, hadden ze twee hallen en een houten achtbaan. Later maakten we de uitbreiding met de Magische Vallei mee. Dat project veranderde alles: van bezoekersstromen en horeca tot de hele routing in het park. Het liet me zien hoe groot de impact van één investering kan zijn en hoe belangrijk het is dat een organisatie daar klaar voor is.

Wat zijn de belangrijkste lessen die je hebt meegenomen uit al die verschillende functies?

“Wat je leert is dat elk bedrijf z’n eigen tempo, cultuur en uitdagingen heeft, maar dat er ook universele lessen zijn. Toverland leerde me hoe visie vertaald wordt naar concrete groei. Keukenhof liet me zien hoe je een organisatie runt die alleen een paar maanden per jaar operationeel is, met extreme pieken in bezoekersaantallen. Dat is een vak apart. Bij Pathé leerde ik juist weer veel over leiderschap in een strak georganiseerde corporate omgeving, met veel aandacht voor cijfers, processen en resultaatgericht werken. Toch komt het allemaal neer op hetzelfde: mensen een geweldige beleving bieden. Daar zit de verbindende factor. Je moet daarnaast als professional ook flexibel zijn: elk park of bedrijf is anders, en dat betekent telkens schakelen in stijl, communicatie en aanpak. Die flexibiliteit heeft me geholpen om in mijn huidige rol snel te kunnen schakelen tussen leden uit heel verschillende contexten.”

Wat bracht je ertoe om de overstap naar IAAPA te maken?

“Ik was niet actief op zoek naar een nieuwe baan, maar toen ik zag dat mijn voorganger bij IAAPA promotie had gemaakt, raakte ik geïnteresseerd. We hadden af en toe contact in het verleden. Ik stuurde hem een bericht om te vragen of de functie ook vanuit Nederland uit te voeren was. Toen hij bevestigde dat dat prima kon, begon het te kriebelen. Hoewel ik twijfelde of ik kans zou maken – het is tenslotte een rol voor de hele EMEA-regio – trok het me enorm. Ik heb een brede achtergrond in verschillende soorten leisure en dat bleek juist een voordeel. Na een sollicitatieproces van zes maanden bleek het gelukkig een goede match. Wat me vooral aantrok, was het internationale karakter, de verbindende rol en het feit dat je écht een verschil kunt maken door de juiste mensen en kennis bij elkaar te brengen.”

Hoe verschilt werken voor een branchevereniging van de operationele posities die je hiervoor had?

“Het verschil is groot. In mijn vorige functies had ik directe invloed op operatie en resultaat. Bij IAAPA run ik geen park, we hebben geen eigen bezoekers, geen eigen attracties. Alles wat we doen is faciliterend: we verbinden leden, delen kennis, organiseren events, lobbyen namens de branche. Je werkt meer als katalysator dan als uitvoerder. Dat vraagt een andere mindset, maar het maakt het werk ook strategisch en veelzijdig. Het mooie is dat we echt iets kunnen betekenen voor de sector als geheel. Ik spreek dagelijks mensen uit tientallen landen, met verschillende uitdagingen, en probeer te helpen om die uitdagingen aan te pakken of beter te begrijpen. De impact is misschien minder direct, maar daardoor niet minder waardevol.”

Wat is volgens jou de kernmissie van IAAPA, en hoe breng je die in de praktijk?

“Onze missie is simpel gezegd: de attractie-industrie elke dag een beetje beter maken. Dat doen we op allerlei manieren. We brengen mensen bij elkaar op evenementen, we faciliteren kennisdeling via whitepapers, werkgroepen en webinars. We doen onderzoek naar trends, signaleren risico’s en kansen en we vertegenwoordigen de sector bij overheden. Als leden ons bellen met een vraag, dan hebben we niet altijd zelf het antwoord, maar we kennen vaak wél iemand binnen het netwerk die dat wel heeft. Wij zijn de spin in het web. Ik zie ons werk als een manier om de gezamenlijke kennis van de branche toegankelijk te maken voor iedereen – van startende ondernemers tot multinationals. En dat doen we op een manier die persoonlijk en betrokken is. Want IAAPA is bovenal een community, en daar voel ik me elke dag verantwoordelijk voor.”

Leden van IAAPA: van Disney tot zelfstandige ondernemers. Wat heeft een kleine partij eraan?

Peter: “Juist voor kleinere partijen is IAAPA van grote waarde. Wij hebben geen ondergrens qua bezoekersaantallen, zoals bijvoorbeeld de Club van Elf in Nederland. Kleine parken, start-ups of zelfs individuele ondernemers kunnen veel halen uit het netwerk dat IAAPA biedt. Denk aan toegang tot kennis, trainingen, best practices van grote spelers zoals Disney of Merlin. Maar ook aan praktische tools: onze Safety Committee deelt jaarlijks aanbevelingen, bijvoorbeeld over technische veiligheid, die direct toepasbaar zijn in kleinere operaties. En het mooie is: grote bedrijven delen die kennis graag, omdat zij ooit ook klein begonnen. De bereidheid om elkaar te helpen is groot.”

En hoe zit het met andere disciplines, zoals marketing of finance?

“Marketing is absoluut een kerngebied binnen IAAPA. Veel van onze sessies tijdens evenementen gaan juist over merkbeleving, doelgroepbenadering, storytelling en prijsstrategieën. Finance ligt wat ingewikkelder door mededingingsregels – we mogen geen cijfers delen die concurrentiegevoelig zijn – maar zelfs daar organiseren we sessies over bijvoorbeeld investeringslogica of ROI op attracties. HR, operations, techniek, management: eigenlijk elke discipline binnen een leisurebedrijf vindt iets binnen ons aanbod. Onze exposanten bieden daarnaast ook veel innovatie op technologisch vlak, wat weer interessant is voor IT-managers en ontwikkelaars.”

Hoe belangrijk is duurzaamheid binnen IAAPA?

“Duurzaamheid is een van de kernprioriteiten. We hebben iemand in dienst die zich fulltime bezighoudt met dit onderwerp en zijn al jaren actief met een eigen Sustainability Day tijdens de Expo Europe. We hebben een Sustainability Committee opgericht die werkt aan een jaarlijks whitepaper, waarin concrete aanbevelingen en innovaties staan. Denk aan energiebesparing, circulair bouwen, watergebruik, maar ook personeelsbeleid en mobiliteit van bezoekers. We zien dat leden – van groot tot klein – hier steeds meer behoefte aan hebben. Er zijn al hele mooie initiatieven, bijvoorbeeld vleesvrije beursdagen, afvalscheiding op grote schaal of CO₂-compensatieprogramma’s.”

Hoe verhoudt duurzaamheid zich tot bezoekersgedrag?

“Bezoekers kiezen niet per se een park omdat het duurzaam is, maar als je het niet serieus neemt, kan het ze wél tegenhouden om te komen. De jongere generaties zijn daar veel gevoeliger voor. Ze willen weten hoe jij als bedrijf omgaat met de planeet. Daarbij komt: duurzaamheid bespaart ook kosten. Zonnepanelen, waterhergebruik, slimme verlichting – het helpt je bottom line. Maar belangrijker is dat duurzaamheid geen trend is; het is een randvoorwaarde geworden. De sector moet hier stappen blijven zetten om relevant en verantwoordelijk te blijven.”

Jullie breiden met het nieuwe kantoor Dubai uit naar het Midden-Oosten. Hoe zie je die ontwikkeling?

“Die groei is enorm. In landen als Saudi-Arabië, de Emiraten en Qatar zie je nu investeringen op een schaal die we niet eerder ergens zagen. Er worden compleet nieuwe steden gebouwd, inclusief pretparken, musea, resorts. Wij hebben daar nu een kantoor geopend omdat de vraag zo groot werd. Tegelijkertijd willen we zorgen dat die groei op een verantwoorde manier gebeurt. Dus we focussen op educatie, training, het opbouwen van lokale netwerken. En ja, daar hoort ook bij dat we gesprekken voeren over culturele verschillen, veiligheid en inclusiviteit. Het is een regio vol potentie, maar ook vol nuance.”

Is er een spanningsveld tussen de IAAPA-waarden en mensenrechten of diversiteit in bepaalde regio’s?

“Ja, dat spanningsveld bestaat zeker, en we gaan die gesprekken niet uit de weg. Wanneer we actief zijn in regio’s waar andere normen gelden op het gebied van mensenrechten of inclusiviteit, proberen we juist bruggen te bouwen. Een goed voorbeeld is onze eerste summit in Saoedi-Arabië. We hebben daar vooraf uitgebreid gesproken met de organisatie over onze waarden: iedereen moet zich welkom en veilig voelen, ongeacht afkomst, gender of overtuiging.

De reactie was positief. Het zijn kleine stappen, maar ik geloof dat onze aanwezigheid en dialoog iets kan bijdragen aan positieve verandering. We sluiten geen regio uit, maar we gaan ook niet klakkeloos mee – we zoeken altijd het gesprek.”

De branche verandert. Wat zie jij als grote ontwikkeling, zoals ketenvorming?

“Ketenvorming is absoluut een van de grootste trends van de afgelopen jaren. Grote spelers als Merlin, Parques Reunidos of Looping Group breiden hun portfolio steeds verder uit. Dat heeft voordelen: schaalgrootte, uniforme kwaliteitsstandaarden, investeringskracht. Maar er schuilt ook nadeel in: minder diversiteit, minder lokaal ondernemerschap, en mogelijk minder ruimte voor unieke verhalen of experimenten. Wat je nu ziet is dat sommige groepen ook weer parken afstoten die niet goed passen binnen hun strategie. Dat biedt kansen voor nieuwe ondernemers om in te stappen. De markt blijft in beweging – en dat is maar goed ook.”

Welke groeimarkten zie jij voor de toekomst?

“Binnen Europa zie ik vooral potentie in Oost-Europa, de Balkan, delen van Turkije. Daar ontwikkelt de middenklasse zich snel en groeit de vraag naar binnenlandse vrijetijdsbesteding. Buiten Europa zijn het Midden-Oosten en delen van Noord-Afrika interessant. Daar wordt leisure letterlijk gezien als een bouwsteen voor economische ontwikkeling en toerisme. Als IAAPA kijken we ook actief naar die gebieden. Maar zelfs in West-Europa is er nog groei mogelijk – niet per se in aantal parken, maar in kwaliteit, diversificatie van aanbod en het aantrekken van doelgroepen die nu nog ondervertegenwoordigd zijn.”

Wat zijn volgens jou de grootste bedreigingen voor de sector, in de meest brede zin. Dus van camping tot pretpark en festival?

“Klimaatverandering is absoluut een van de grootste. Extreme hitte, zware regenval, onvoorspelbare seizoenen – dat maakt plannen lastiger. Parken moeten daar steeds meer op voorbereid zijn. Daarin kunnen we wat leren van het Midden-Oosten, omdat men daar al heel lang is gewend om met hitte te werken en dus ook de bezoekerservaring daarop aan te passen.

Wat zou je graag als jouw nalatenschap zien binnen IAAPA?

“Ik hoop dat mensen over tien jaar zeggen: Peter heeft met zijn team de EMEA-regio van IAAPA toegankelijker en zichtbaarder gemaakt. Dat hij niet alleen heeft uitgebreid naar nieuwe markten zoals het Midden-Oosten en Afrika, maar ook Europa sterker verbonden heeft. Ik wil dat leden het gevoel hebben dat ze gehoord worden, dat hun uitdagingen serieus worden genomen, en dat IAAPA hen echt verder heeft geholpen. Of dat nou was door een goede sessie op een beurs, een contact dat tot samenwerking leidde, of een inzicht dat hun bedrijf verbeterde. Dáár doe ik het voor.”

Laten we afsluiten op een persoonlijke noot: wat is jouw mooiste pretparkherinnering?

“Er schiet me meteen één moment te binnen. Ik was een jaar of elf en mijn moeder gaf me een envelop met het verzoek deze op de bus te doen. Toen ik vroeg wat het was, zei ze: ‘Als je dat doet, gaan we naar Disneyland Parijs.’ Ik kan je niet uitleggen hoeveel impact dat op me had. De opwinding, het vooruitzicht, het gevoel van magie. Ik heb de folder van die reis nog steeds. Misschien is dat wel het moment waarop mijn liefde voor deze sector is begonnen. Het laat ook zien waar het uiteindelijk allemaal om draait: verwondering, emotie, herinneringen maken.”